گؤي تورک لرین ایلک وآختلاریندا تورک سؤزو بیر دؤولت کیمی ایشلهدیلیردیسه داها سونرا تورک میللتینی ایفاده ائتمک اوچون ایشلهدیلدی. چین ایمپئراطورو 585 نجی ایلده، گؤي تورک خاقانی (ایشبارايا) گؤندردیگی مکتوبدا بؤيوک تورک خاقانی دئيه خیتاب ائتمیشدیر. ایشبارا خاقانین چین ایمپئراطورونا جاوابیندا دا تورک میللتینین تانری طرفیندن يارانمسیندان بو يانا 50 ایل کئچدی ایفادهسی ایشلهدیلمیشدیر.گؤي تورک يازیلاریندا تورک سؤزو داها چوخ " تورک بودون" شکلینده ایشلهدیلمیشدیر. تورک بودون تورک میللتی معناسینا آنلامینا گلیر. دولايیسیيلا تورک سؤزو بو دؤورلرده بیر توپلومون بیر قومون آدی کیمی دئيیل داها چوخ سياسی بیر منسوبیتی تعیین ائدن بیر سؤز کیمی کئچیر. یعنی تورک سويونا منسوب اولان بوتون بويلاری و توپلوملاری ایفاده ائتمک اوچون میللی بیر آد حالینا گلمیشدیر.تورک سؤزونون کلمهسینین ( ائتیمولوژی جهتدن) اوزرینده ده بیر چوخ فیکرلر سؤيلنمیشدیر. بونلاردان بعضیلری آشاغیداکی لاردیر: چین قايناقلاریندا «تو - کوئ (تورک)» دبیلقه معناسینی وئریر؛ ایسلام قايناقلاریندا سس بنزشمهسینه اساسلاناراق يئتگینلیک دؤورو معناسینا گلیر. آرمینیوس وامبئريین 19نجو عصرده يازدیغی اثرلرینده بیلدیردیگینه گؤره تورک کلمهسی تؤرهمک (تورومک) سؤزوندن گلیر. "ضیا گؤک آلپ" بونو "تورهلی(تورئلی)" یعنی قانون و نیظاملی شکلینده آچیقلايیر. بؤيوک آلمان تورکولوق آلبرت وون لئ جوق تورک کئلمهسینین گوج قوووت معناسینی وئردیگینی دئمیشدیر. "لئ جوق"ون بو ایدعاسی گؤي تورک الیفباسینی 1893نجو ایلده ایلک دفعه آراشدیران ائتیمولوق ویلهلم توماس طرفیندن ده دئيیلمیش: ماجار تورکو "لوق گيولا نمتهین" آراشدیرمالاریندا دا ثیبوت اولونموشدور. بو مؤوضودا دیگر بیر يازیيا گؤرئ تورک کلمهسی آلتايلی (جيهون کناری، تورانلی) قوملارینی تعیین ائتمک اوچون 420 نجی ایلده بیر فارس متنینده گؤستریلمیشدیر. يئنه 515 نجی ایلده تورک هون(قودرتلی تورک) تعبیرینین ده کئچميی بیلینمکدهدیر. فارس قايناقلاریندا تورک کلمهسی گؤزل اینسان معناسی وئریر.محمود کاشغری تورک آدی نین تورک لره تانری طرفیندن وئریلدیگینی دئمیشدیر گنجلیک قوووت معناسینی وئردیگینی وورغولامیشدیر .تورک کلمهسینین گوجلو قوووتلی معناسینا گلدیگینی بو گون بوتون عالیملر دئمک اولار کی قبول ائدیر. آذربایجاندا قدیمدن تورک طایفلاری ياشايیب مثلآ آسلار (اوسلار اوغوزلار) (آس ارلر آذرلر) ،ساکلار( بوگونکو شکی سؤزو کئچمیشده ساکاشئنا کیمی ایشلهنیب ساک سؤزوندن گلیر، همچینین زاقاتالا (ساکاتالا)، گئکلر( بو طایفه گؤي تورک لرین اجدادلاری اولوب اونلارلا باغلی آذربایجاندا گؤيلر کندی وار(قدیمده گئکلر)،کاماکلار دا قدیم تورک طایفاسی اولوب آذربایجاندا ياشايیب ( قدیم شاماخی سؤزونون ائتیمولوژی معناسی اونلارلا باغلیدی، کاماخا، کئماخا، شئماخا)کنگرلر ده آذربایجاندا ياشايیبلار و قدیمدن ( کنگرلی توپونیمی اونلارلا باغلیدیر). بیر سؤزله آذربایجان قدیم تورک دياری اولوب.